معانی لغوی خجالت:

شرم ، شرمساری ، شرمندگی  (طبق لغت نامه دهخدا).

و در اصطلاح یعنی وضعیت عدم آرامش در حضور جمع .

معانی لغوی شرم:

حیا ، انفعال ، آزرم ، عیب ، عار (طبق لغت نامه دهخدا) .

خجالت پیامد کمرویی است و هنگامی بروز می شود که شخص در جمعی حاضر شود . البته شرم تا حدودی با خجالت فرق دارد اگر چه در بالا جزء معانی خجالت آورده شده است . شرم همیشه بد نیست ، مومنان واقعی از انجام گناه در پیشگاه خدا شرم دارند ، ما از بیان بعضی از لغات شرم می کنیم و ...

شرم خدا آفرین بر دل او غالب است

شرم نکو خصلتی ست در ملک محتشم  (منوچهری)

شرم از اثر عقل و دین است

دین نیست ترا گر ترا حیا نیست  (ناصر خسرو)

خداوند رای و خداوند شرم

سخن گفتن خوب و آواز نرم  (فردوسی)

از طرفی هرگاه شخص شرم نداشته باشد این می شود که شاعر می گوید:

کسی کش بود دیده از شرم پاک

ز هر زشت گفتن نیایدش باک

ز شرم ار با فرشته همنشینی

ز بی شرمی تو با دیوان قرینی  (ناصر خسرو)

طبق اشعاری که در بالا آورده ام تا حدودی حد و مرز شرم و خجالت مشخص شده است مخصوصا شعر آخر ناصر خسرو که می گوید کسی که شرم دارد صفات او نیکوست و با فرشتگان همنشین است و کسی که بی شرم است چون صفات اخلاقی اش زشت است با دیوان همنشین است.

اما در جامعه کنونی ما خجالت چیز خوبی نیست . چون خجالت بودن با یک ناتوانی از کنار آمدن با زندگی اجتماعی و خانوادگی و حرفه ای مشخص می شود . و یک فرد با انطباق خویش در شرایطی که به نظرش خطرناک می آید عاجز می شود . فرد خجالتی از حضور داشتن در جمع وحشت دارد و همواره با دلایل گوناگون خود را از جمع کنار می کشد . فرد خجالتی همیشه از چیزی می ترسد و همین ترس باعث می شود تا نتواند در جمع حاضر شود

نشانه های خجالت

1-       تنگی نفس

2-       خشک شدن بزاق دهان

3-       سفت شدن عضلات بدن

4-       سرخ شدن یا رنگ پریدگی

            حدیث ار کند با تو از شرم گردد

            دو رخسار او چون گل ارغوانی  (فرخی)

5-       خشم از خود

6-       تشدید ضربان قلب

7-       بی تصمیمی و افسردگی

8-       بریده بریده سخن گفتن

      و ...

علت خجالت کشیدن:

1-       احساس حقارت

2-       عزت نفس پایین

3-       عدم انطباق خود با محیط

4-       احساس نا امنی و عدم اعتماد

5-       احساس خود کم بینی

6-       دلایل ژنتیکی و ارثی

روش های مقابله با خجالت:

1-عقاید و باورهای غلط را تصحیح کنیم

2- خود آگاهی، هنگامی که ما توانایی های خود را شناخته و تصویر خود واقع بینانه ای نسبت خود داشته                باشیم نقاط قوت خود را شناخته و همچنین نقاط ضعف خود را می شناسیم و در جهت تقویت و جبران آنها می کوشیم

3-  نان به نرخ روز خوردن و در حال زندگی کردن

4- تلقین به عنوان آخرین راه حل